Çalışmalarına 2 Mayıs’ta başlayan TBMM Darbe ve Muhtıraları Araştırma Komisyonu raporunu dün tamamladı. Dünkü son toplantıda, üç alt komisyonun raporları birleştirildi ve öneriler 20 maddede özetlendi.
Bugün Meclis Başkanlığı’na sunulacak rapordaki ilk öneri ‘sivil anayasa’ oldu. Ayrıca darbeleri daha geniş bir şekilde araştıracak ‘Gerçekleri Araştırma Komisyonu’ kurulması önerildi. Bu komisyonun daha geniş yetkilerle donatılmasını teminen, devlet sırrı, ticarî sır ve bankacılık sırrı niteliğindeki bilgilere erişme imkânını verecek hukukî düzenlemelerin de yapılması gerektiği vurgulandı.
1 Mayıs 1977, Maraş, Çorum, Malatya ve Sivas katliamları ile ‘Özel Harp Dairesi, Gladio, Kontrogerilla ve JİTEM adıyla bilinen oluşumları araştıracak iki ayrı komisyon kurulması istendi. Raporda, “Kuruluşunda Seferberlik Tetkik Kurulu, sonra Özel Harp Dairesi ve ardından Özel Kuvvetler Komutanlığı ismini alan, doğrudan Genelkurmay Başkanlığı’na bağlı birim hakkında iddia edilen hukuk dışı faaliyetlerin incelenmesi ve buraya ait olduğu iddia edilen kozmik odaların ve buradaki belgelerin araştırılması gerekir.” ifadesi kullanıldı.
‘Devlet ve darbe mağdurları’ başlığı altındaki öneride ise komisyon, ‘Tüm askerî darbelerin ve muhtıraların, hukuku ve demokrasiyi ağır şekilde ihlal eden fiiller olduğunu ilan edecek, darbelerin asli faillerini kınayacak ve tüm mağdurlardan özür dilemeye olanak tanıyacak bir hukuksal çerçeve oluşturulmalıdır.” denildi.
Profesyonel orduya geçişin hızlandırılması, askeri okullarda ise eğitim Milli Eğitim Bakanlığı müfredatı içinde olması isteniyor. Yargıda teklik sağlanarak, AYİM kaldırılması gerektiği aktarılıyor. İç istihbarat ve dış istihbarat yeniden düzenlenmesi talep edilirken, MİT’in ise dış istihbarata yoğunlaşmasının daha doğru olduğu belirtiliyor.
Siyasi partiler, seçim kanunu ve YSK kanunu yeniden düzenlenmesi istenen raporda, Adnan Menderes dahil, darbe mağdurlarına iade-i itibar yapılması gerektiği belirtiliyor. “AB reformları devam etmeli.” ifadeleri kullanıldı. Komisyonun bir daha darbe olmaması için dile getirdiği 20 öneri şöyle:
1-Sivil bir anayasa yapılmalı.
2-TBMM çatısı altında daimi bir darbe komisyonu kurularak, 1 Mayıs 1977, Çorum olayları, Maraş olayları, siyasi cinayetler, Seferberlik Tetkik Kurulu, Özel Harp Dairesi, JİTEM gibi olay ve kurumlar araştırılmalı.
3-Darbe mağdurlarının mağduriyetlerini giderecek geçici bir komisyon kurulmalı.
4-MGK, AB ve dünya ülkelerindeki standartlara uygun şekilde danışma kurulu konumuna getirilmeli.
5-Genelkurmay Başkanlığı Avrupa standartlarında bir kurum haline dönüştürülmeli ve Milli Savunma Bakanlığı’na bağlanmalı
6-Jandarma kır kolluk kuvveti olmalı.
7-Profesyonel orduya geçiş hızlandırılmalı.
8-Askeri okul eğitimi Milli Eğitim Bakanlığı müfredatı içinde olmalı.
9-Yargıda teklik sağlanarak, AYİM kaldırılmalı. Askeri yargı kendi disiplin işleriyle uğraşmalı.
10-MİT dış istihbarata yoğunlaşmalı. İç istihbarat ve dış istihbarat yeniden düzenlenmeli.
11-Fişlemeler imha edilmeli.
12-Devlet sırrı ve ticari sır kavramları yeniden düzenlenmeli
13-İç tehditin tanımı yeniden yapılmalı, sınırları çizilmeli.
14-Siyasi partiler, seçim kanunu ve YSK kanunu yeniden düzenlenmeli
15-OYAK Kanunu yeniden düzenlenmeli ve ayrıcalıkları kaldırılarak diğer ticari şirketler gibi olmalı.
16Adnan Menderes dahil, darbe mağdurlarına iade-i itibar yapılmalı.
17-35. Madde derhal kaldırılmalı. Darbeye çağrıştıran tüm mevzuat gözden geçirilerek ayıklama yapılmalı.
18-El konulan vakıf, dernek ve sivil toplum kuruluşlarının mal varlıkları iade edilmeli.
19-AB reformları devam etmeli.
20-Darbe dönemi yargılamaları yenilenmeli. Okul, hastane, sosyal tesislerde darbecilerin isimleri kaldırılmalı.
