"BUGÜN ARDAHAN'IN BAYRAM GÜNÜDÜR"

Ardahan’ın düşman işgalinden son kurtuluşunun 100. Yıldönümünü gururla kutlayarak ve bu topraklarda bir daha böyle bir acı ve işgal yaşanmaması için üzerinde yaşadığımız bu toprakların çok kıymetli olduğunu belirtmek istiyorum. Ardahan, 23 Şubat 1921’de düşman işgalinden kurtarıldı.

Ardahan, Türkiye’nin sınır kalesi olduğu için bu stratejik özelliğini yüzyıllardır sürdürmektedir. Ardahan, Rusların Kafkasya’ya indiği 1800’den itibaren savaşlara maruz kalmış, işgale uğramış, acılar çekmiş bir vatan toprağıdır. Ardahan 1828-29 Türk-Rus savaşında Ahıska ve Ahılkelek’in elden çıkmasıyla bölündü, 1878’de Elviye-i Selase’nin (Ardahan, Kars ve Batum) Rus işgal dönemi yaşadı.

Ruslar siyasi, ekonomik ve askeri çıkarlarına göre Ardahan’ı yeniden şekillendirirken, Türkler öz yurtlarında 40 yıl sıkıntı yaşadı. Halkın bu derin duygularını aşıkların eserlerinde tüm içtenliği ve yoğunluğu ile görmek mümkündür. Ardahanlılar çektikleri tüm sıkıntılara rağmen vatan sevgisini ve milli heyecanlarını kaybetmemişlerdir. Bu asil duygulara rağmen Ocak 1915’te yaşanan acı olaylar hafızalara kazınmıştır. Sarıkamış harekâtı sonrası, Türk askerinin gelişine sevindiler diye Ardahanlılar bazı sıkıntı ve zorluklara maruz bırakılmıştır.

1917’deki Bolşevik devrimiyle Rusların savaştan çekilip, antlaşmalarla toprakları terk ederken, Rusların silahlandırdığı Ermeni ve Gürcülerin yaşanan otorite boşluğundan istifade ederek Kars ve Ardahan’daki Türk köylerini mezarlık haline getiren katliamlar yaptılar.

Mondros mütarekesinden sonra bu kez İngilizlerin kontrolünde Gürcü ve Ermeni işgaline uğrayacak Ardahan ve çevresinde bölgesel/mahalli kongreler düzenlenerek, Ardahan’da 3-5 Ocak ve 7-9 1919’da iki kez kongre daha düzenlenerek ve önemli kararlar alındı.

Kars ve Ardahan Kongreleri sonucunda Ocak 1919’da Kars’ta kurulan Cenubi Garbi Kafkas Hükümeti Muvakkata-i Milliyesi’nin Nisan 1919’da İngilizlerce yıkılarak hükümet üyelerinin Malta’ya sürüldüğünü Nisan 1919’da Kars’ın Ermeni işgaline ve Ardahan’ın ise Gürcülere bırakıldı.

Mustafa Kemal Paşa önderliğinde başlatılan Milli Mücadele sürecinde, Büyük Millet Meclisi’nin oluru ile başlatılan 1920 Doğu Harekatıyla Kazım Karabekir komutasında Kars 30 Ekim 1920’de, Ardahan 23 Şubat 1921’de düşman işgalinden kurtarılmıştır. Ardahan’da 1915-1921 yıllarında hayatını kaybetmiş olan 30.000’i aşkın insanımızın ruhlarının şad olması için ilimizin yakın tarihini bilmemiz lazım. Bu toprakları bize yurt yapan aziz şehitlerimizi saygı ve rahmetle anıyorum.