Kanun maddesinin birinci fıkrasının ( ı ) bendi uyarınca bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıları çalıştıran özel sektör işverenlerinin çalıştırdıkları sigortalıların prime esas kazanç üzerinde malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin ve 21/05/2013 tarihli Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe giren 6486 sayılı Kanun 5’inci maddesiyle 5510 Sayılı Kanun eklenen (i) bendi ile Özel sektör işverenlerinin yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere yurt içinden götürülen sigortalıların genel sağlık sigortası primi oranının işveren hissesine ait kısmından yapılması öngörülen beş (5) puanlık prim indiriminin Hazinece karşılanacağı belirlenmiş olup, ayrıca10 (on) ve üzerinde sigortalı çalıştıran işyerlerine uygulanmak üzere, birinci fıkranın (ı) bendinde belirtilen ve Hazinece karşılanan 5 puanlık indirime, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden 6 (altı) puana kadar ilave puan eklemeye, sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksini dikkate almak suretiyle ilave puan uygulanacak illeri ve bu illerde uygulama süresini belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkili kılınmıştır.
II - 10 (On) ve Üzerinde Sigortalı Çalıştıran İşverenler Yönünden Teşvik Uygulanması Süresi
6486 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde yapılan değişikle Bakanlar Kuruluna verilen yetki uyarınca, 30/5/2013 tarihli ve 2013/4966 sayılı Bakanlar Kurulunca alınan Karar ekinde; prime esas kazanç üzerinde 5 puanlık hazinece karşılanacak prime sigortalı prime esas kazanç alt sınır üzerinden ilave 6 puanlık indirim; (I) sayılı listede yer alan; Afyonkarahisar, Amasya, Artvin, Bartın, Çorum, Düzce, Elazığ, Erzincan, Hatay, Karaman, Kırıkkale, Kırşehir, Kütahya, Malatya, Nevşehir, Rize, Sivas, Trabzon ve Uşak illerinde 4 Yıl, (II) Sayılı listede yer alan; Adıyaman, Aksaray, Bayburt, Çankırı, Erzurum, Giresun, Gümüşhane, Kahramanmaraş, Kilis, Niğde, Ordu, Osmaniye, Sinop, Tokat, Tunceli ve Yozgat illerinde 5 Yıl,(III) Sayılı listede yer alan; Ağrı, ARDAHAN, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Hakkâri, Iğdır, Kars, Mardin, Muş Siirt, Şanlıurfa, Şırnak, Van illerinde ve Bozcada-Gökçeada İlçelerinde ise (6) yıl süreyle uygulanacağına karar verilmiştir.
III- Beş (5) Puanlık Teşvik İndirimine ilave Altı (6) Puanlık Teşvik İndirimlerinden Faydalanacak/Faydalanamayacak Olan İşverenler
5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde sigortalı prime esas kazanç üzerinden malullük yaşlılık ve ölüm sigortası primlerinden 5 puanlık indirim hükümlerinden yararlanmakta olan özel sektör işyeri işverenleri, on (10) ve üzerinde sigortalı çalıştırmaları halinde bu kanunda belirtilen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden ilave altı (6) puanlık sigorta primi teşvikinde yararlanmaları mümkündür. Buna karşın; Sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlardan, Yurtdışında çalışan sigortalılardan, 3308 sayılı Kanunda belirtilen aday çırak, çırak ve mesleki işletmelerde eğitim gören öğrencilerden, Meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrencilerden, Yalnızca işsizlik sigortası primlerine tabi olanlardan, Harp malulleri ile 3713 ve 2330 sayılı Kanunlara göre vazife malullüğü aylığı alıp, yalnızca kısa vadeli sigorta kollarına tabi olanlardan, 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerleri, 2886 sayılı Kanun ve 4734 sayılı Kanun hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işleri, 4734 sayılı Kanundan istisna olan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri ve 5510 sayılı Kanun ek 2 nci maddesi kapsamında uygulanan teşvikten yararlanan işyerleri hakkında Teşvik indirim hükümleri uygulanmaz. Ayrıca Hazineden karşılanan prim teşvik tutarları, işverenler bakımından gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz.
IV- (10) ve Üstü Sigortalı Çalıştıran İşyerleri Yönünden Sigorta Primi Teşviklerine Başlanılan Tarih
5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde sigortalı prime sigortalı prime esas kazanç üzerinden malullük yaşlılık ve ölüm sigortası primlerinden 5 puanlık indirim hükümleri 01.10.2008 tarihinden itibaren yürürlüğe girmişti. 29/05/2013tarihili Resmi Gazete Yayımlanarak Yürürlüğe giren 6486 sayılı Kanunun 5 ‘inci maddesi ile 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinde (i) bendinde yapılan değişikliklerin 01/06 /2013 tarihinden itibaren yürürlüğe girdiği buna karşın, 5’inci maddenin diğer hükümleri 1/1/2013 tarihinden geçerli olmak üzere yayım tarihinde yürürlüğe girdiğinden öngörülen sigorta primi teşvikinden yararlanılacak olan süre, Kanun hükmünün yürürlüğe 1/1/2013 tarihinden itibaren uygulanacağından 10 (on) ve üzerinde sigortalı çalıştıran özel işyeri işverenleri 2013/Ocak ayından itibaren geriye yönelik olarak öngörülen ilave 6 puanlık sigorta primi teşvikinden yararlanmaları mümkün bulunmaktadır.
İşverenlerin geriye yönelik olarak her bir işyeri için ay bazında ayrı ayrı olmak üzere;
-On ve üzerinde sigortalı çalıştırıldığının,
- İlgili aylar için Aylık prim ve hizmet belgesinin düzenlediği işyerinden dolayı, aylık prim ve hizmet belgelerinin SGK’ya gönderdiği tarih itibariyle muaccel sigorta primi, işsizlik sigortası primi ve idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunmadığının,
- İşyerinde verilen aylık prim ve hizmet belgesinin verilmesi gereken yasal sürenin son gününde Türkiye genelinde tüm işyerlerinde muaccel sigorta primi, işsizlik sigortası primi ve idari para cezaları ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının, işverenin gerçek kişi olması halinde 5510 sayılı Kanunun 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında borçlarının bulunmaması ya da bu borcun 16 yaşından büyükler için belirlenmiş olan brüt asgari ücretten az olmasının,
-İlgili aylar için önceden verilen asıl/ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içinde SGK’ya verilmesinin,
- Yapılan kontrol ve denetimler sonucunda kayıt dışı sigortalı çalıştırıldığına veya bildirilen sigortalıları fiilen çalıştırmadığına ilişkin tespitin bulunmadığının anlaşılması halinde, Söz konusu olan yasal süresi içinde Kuruma verilmiş olan 2013/Ocak ve 2013/Mayıs aylarına ilişkin 05510 sayılı kanun türü seçilerek verilen aylık prim ve hizmet belgeleri için iptal nitelikte belge, bunların yerine 6486 sayılı kanun türü seçip asıl nitelikte aylık prim ve hizmet belgesi düzenlenerek işyerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il/merkez müdürlüğüne verilmek suretiyle kapsama giren sigortalılardan dolayı geriye yönelik olarak sigorta primi teşvikinden yararlanabileceklerdir.
V-10 ve üstü Sigortalı Çalıştıran işverenler için Hazinece Karşılanacak İşveren Hissesi Sigorta Primi Tutarı;
İşverenler sigorta primi teşvikinden, öncelikle 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde öngörülen prime esas kazanç üzerinden hesaplanacak malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta primlerinde beş (5) puanlık prim indiriminden, ardından Bakanlar Kurulunca belirlenen 6 (altı) puanlık prime esas kazanç alt sınırına kadar olan kazançlar üzerinden hesaplanan ve işveren hissesine karşılık gelen tutarın toplamı kadar sigorta primi teşvikinden yararlanacaklardır.
Örnek; Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı % 2 olan bir işyeri işvereni tarafından çalıştırılan 10 sigortalının 2013/Aralık ayına ilişkin prim ödeme gün sayısının (300), prime esas kazanç tutarının toplamı 10.215,00- TL olduğu varsayıldığında, bu tutarı üzerinden 5 puanlık indirim karşılığı olan 10.215,00 x % 5 = 510,75-TL tutar ile sigortalı prime esas kazanç üzerinden 6 puanlık indirim karşılığı olan 300 x 34,05 x % 6 = 612,90- TL olmak üzere toplam 510,75+612,90 = 1.123,65-TL tutar işverenler adına hazinece karşılanacaktır. Teşvik indirimi olmaması durumunda işverenlerin ödemesi gereken tutar ise; 10.215,00 x34,05 =3.478,20-TL olduğu söz konusu öngörülen indirimden dolayı 10 sigortalının ödeyeceği prim tutarı 3.478,20-TL - 1.123,65-TL = 2.345,55-TL olacaktır.
VI - Yurt Dışında Götürülen/Gönderilen Sigortalılar Yönünden Genel Sağlık Sigortası Primlerinden 5 (beş) Puanlık Teşvik İndirim Uygulamasından faydalanacak/faydalanamayacak Olan İşverenler;
21/05/2013 tarihli resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6486 sayılı Kanun 5’inci maddesi ile 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasına eklenen (i) bendi uyarınca anılan Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıları (ssk) çalıştıran özel sektör işyeri işverenlerince; 5510 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelere götürülen Türk işçilerinden, Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkeler ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelere 5510 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi kapsamında geçici görevle gönderilen sigortalıların Türkiye’deki sigortalılık statüsüne göre ödenecek sigorta primlerinde sigorta kolları bakımından genel sağlık sigortası primlerinin bulunması halinde bahse konu olan bu işçilerden, Almanya ile yapılan “İstisna Akdi” sözleşmesi çerçevesinde Almanya’ya götürülen Türk işçilerinden,
anılan Kanunda öngörülen şartların sağlanması şartıyla, genel sağlık sigortası primlerinde 5 (beş) puanlık prim indirimi teşvikinden faydalanmaları mümkündür. Buna karşın, Sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlardan, 1.9.1985 tarihinde yürürlüğe giren Türkiye - Libya Sosyal Güvenlik Sözleşmesi ve İdari Anlaşması gereğince Libya’da Türk müteahhitleri yanında çalışan Türk işçileri hakkında genel sağlık sigortası primi hariç diğer sigorta kollarına ilişkin yükümlülükler Ülkemizde açılacak olan işyeri dosyası üzerinden yerine getirildiğinden Libya’ya çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerinden, 3308 sayılı Kanunda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrencilerden, Meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrencilerden, 4046 sayılı Kanunun 21 inci maddesi kapsamında iş kaybı tazminatı alanlardan, Harp malulleri ile 3713 ve 2330 sayılı Kanunlara göre vazife malullüğü aylığı alanlardan, genel sağlık sigortası primlerinde 5 (beş) puanlık prim indiriminden yararlanmaları mümkün bulunmamaktadır.
VII-Yurt Dışında Çalıştırılmak Üzere Götürülen/Gönderilen Türk İşçilerin Genel Sağlık Sigortası Primlerinden Öngörülen 5 (beş) Puanlık Prim Teşviklerinin Başlama Tarihi ;
29/05/ 2013tarihili Resmi Gazete Yayımlanarak Yürür-lüğe giren 6486 sayılı Kanunun 5‘inci maddesi ile 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinde (i) bendinde yapılan değişikliklerin 01/06/ 2013 tarihinde yürürlüğe girdiğinden İşverenler, yurt dışına götürdükleri işçiler için 2013/Haziran ayından başlamak üzere Kurumu verdikleri prim belgelerinden dolayı Genel Sağlık Sigortası Prim teşviklerinden faydalanmaya başlamışlardır.
VIII-Hazinece Karşılanacak Olan Genel Sağlık Sigortası 5 (beş) Puanlık İşveren Hissesi Sigorta Prim Tutarının Hesaplanması;
5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin (i) bendi kapsamında özel sektör işyeri işverenlerince yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen ya da geçici görevle gönderilen sigortalılar için Hazince ödenecek olan genel sağlık sigortası primleri sigortalıların prime esas kazanç tutarları üzerinden hesaplanmaktadır.
Örnek 2;Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı % 2 olan bir şirket tarafından Ülkemizle sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış olan bir ülkeye çalıştırılmak üzere götürülen bir sigortalı için kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanacağından, bu sigortalının 2013/Aralık ayına ilişkin prime esas kazanç tutarının 2.500,00-TL olduğunu varsayıldığında; 2013/Aralık ayına ait Hazinece karşılanacak olan tutar (genel sağlık sigortası primi işveren hissesinin beş puan karşılığı tutar); 2.500,00 x % 5= 125,00-TL olacaktır.
İşveren tarafından ödenmesi gereken tutar ise Hazinece karşılanmayan genel sağlık sigortası primi işveren ve sigortalı hissesi (%2,5+%5) ile kısa vadeli sigorta kolları primi (%2) olmak üzere prime esas kazanç tutarı üzerinden toplam %9,5’lik kısma ilişkin sigorta primi (işveren tarafından ödenmesi gereken tutar) ise; 2.500,00 x % 9,5= 237,50-TL olacaktır. Söz konusu indirim teşvikinin uygulanmadığı bir durumda işverence bir sigortalı için ödenecek olan genel sağlık sigortası primi 2.500,00 x % 14,5 =362,50-TL olacaktır.
IX - İşverenlerce Yurtdışına Götürülen/Gönderilen İşçiler İle 10 (on) ve Üzerinde Sigortalı Çalıştıran İşverenler İçin Uygulanacak Sigorta Primi Teşvikinde yararlanma koşulları;
a- İşverenlerce Yurtdışına Götürülen/Gönderilen İşçiler yönünden;
5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi uyarınca, genel sağlık sigortası primlerinin beş (5) puanlık kısmının Hazinece karşılanabilmesi için her bir işyeri bazında ayrı ayrı olmak üzere;
- Teşvik İndirimi uygulanacak olan işyerinin, muaccel sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunmaması
-Teşvik İndirimi uygulanacak olan işyerinin borcunun bulunması halinde söz konusu borçların çeşitli kanunlar gereğince yeniden yapılandırılmış veya 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesine istinaden tecil ve taksitlendirilmiş olması ve yapılandırma veya taksitlendirme işlemlerinin devam ediyor olması ve taksitlerini yasal süresi içerisinde ödemeleri,
-Anılan Kanun hükmünden yararlanabilmek için kapsama giren sigortalılara ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin ilgili kanun numarası seçilmek suretiyle SGK’ya vermeleri ve belgelerden dolayı tahakkuk etmiş sigorta primlerinin tamamını yasal süresi içinde ödemesi,
b- 10 (On) ve Üzerinde Sigortalı Çalıştıran İşyerleri yönünden;
5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde sigortalı prime esas kazanç üzerinden malullük yaşlılık ve ölüm sigortası primlerinden 5 puanlık indirim hükümlerinden yararlanmakta olan özel sektör işyeri işverenleri, 10 (on) ve üzerinde sigortalı çalıştırmaları halinde bu kanunda belirtilen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden ilave 6 (altı) puanlık sigorta primi teşvikinde yararlanabilmeleri için;
-İşverenlerin öncelikle teşvikten faydalanacak olan işyerinden yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi ve idari para cezası ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması,
- İşverenlerin borcunun bulunması halinde bu borçların çeşitli kanunlar gereğince yapılandırılmış veya 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesine istinaden tecil ve taksitlendirilmiş olması ve yapılandırma/tecil ve taksitlendirme işlemlerinin bozma koşuluna girmemiş olması,
-İşverenin Türkiye genelinde ise diğer tüm işyerlerinde yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçları ile işverenin gerçek kişilik olması halinde ayrıca 5510 sayılı Kanunun 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamındaki borçları toplamının 16 yaşından büyükler için belirlenmiş olan brüt asgari ücretten fazla olmaması veya fazla olmakla birlikte söz konusu borçların taksitlendirilmiş veya çeşitli kanunlar gereğince yeniden yapılandırılmış olması, ayrıca yapılandırma veya taksitlendirme işlemlerinin devam ediyor (bozulma şartlarının oluşmamış) olması
- Sigorta primi teşvikinden yararlanmak amacıyla işyerinde 6486 sayılı kanun türü seçilecek aylık prim ve hizmet belgelerinin Kuruma yasal süresi içinde vermesi ve verilecek olan bu aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk eden sigorta primlerinin işveren ve sigortalı hissesini ve diğer teşvik kanunları ile kanun numarası seçilmeksizin Kuruma yasal süresi içinde verilmiş aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk etmiş sigorta primlerinin, tamamının yasal süresi içinde ödemesi gerekmektedir.
X- Çalıştırdığı Kişileri Sigortalı Olarak Bildirmediği veya Bildirilen Sigortalıları Fiilen Çalıştırmadığı Tespit Edilen İşyeri İşverenleri İle İlgili Yapılacak İşlemler
5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesi uyarınca işverenler; çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalıları fiilen çalıştırmadığı;
Kurum denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan denetimler sonucunda anlaşılan işyerlerinden dolayı düzenleyecekleri tutanak tarihini izleyen,
-Mahkeme ilamından anlaşılan işyerlerinden dolayı, mahkemenin kesinleşme tarihini izleyen,
-Resmi kurum ve kuruluşlardan alınan yazılardan anlaşılan işyerlerinden dolayı, söz konusu yazıların Kuruma intikal tarihini izleyen, ay başından itibaren, gerek işverenlerce yurtdışına götürülen/gönderilen işçilerden dolayı, gerekse 10 (on) ve üzerinde çalıştırılan sigortalılardan dolayı 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinde öngörülen sigorta primi teşvik indirimlerinden işverenler bir yıl süreyle faydalanmaları yasak hale gelecek ve bildirilen sigortalıları fiilen işyerinde çalıştırmadığı tespiti halinde ise bu işyerleri için daha önce Hazinece ödenen sigorta primlerin tamamı yasal faiziyle birlikte işverenlerden tahsil edilecektir.
XI-Sonuç
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 81 inci maddesinde öngörülen bu indirimler kayıt dışı istihdama yönelik olmakla birlikte işverenlerimize sigorta primi ödemelerinde çeşitli kolaylıklar getirmekte ve bu kolaylıklardan faydalanmak için de işverenlerimize bir kısım yükümlülükler getirmiştir.
Bu yükümlülükler işverenlerce işyerlerinde fiilen çalışan sigortalıların SGK’ya bildirmesi, çalışan bu sigortalılar için düzenlenecek olan Aylık prim ve Hizmet Belgelerini yasal süre içerisinde Kuruma vermeleri, bu belgelerden dolayı tahakkuk edilecek olan Sigorta Primi ve İşsizlik sigortası primlerini yasal süresi içersinde ödemeleri, 10 ve üstü sigortalı çalıştıran işverenler yönünde İşverenin Türkiye genelinde tüm işyerlerinde yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi,
idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçları ile işverenin gerçek kişilik olması halinde ayrıca 5510 sayılı Kanunun 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamındaki borçları toplamının 16 yaşından büyükler için belirlenmiş olan brüt asgari ücretten fazla olmaması veya fazla olmakla birlikte söz konusu borçların taksitlendirilmiş veya çeşitli kanunlar gereğince yeniden yapılandırılmış olması, ayrıca yapılandırma veya taksitlendirme işlemlerinin devam ediyor (bozulma şartlarının oluşmamış) olması, yurt dışına götürülen sigortalılardan teşvik indirimi uygulanacak olan işyerinin, muaccel sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunmaması, aylık prim ve hizmet belgelerini süresinde Kuruma bildirmeleri ve tahakkuk edecek olan borçlarını yasal sürede ödeme yükümlülüklerinin yerine getirilmesi gerekmektedir.
Not: Konu ilgili sorular için okurlar verilen eposta adresinden ulaşabilirler.
Fahri Toprak Vargün
E-Mail: fahritoprakvargun@gmail.com
