Asgari Ücret özetle 4857 sayılı İş Kanunu gereği iş sözleşmesi ile çalışan ve bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin ekonomik ve sosyal durumlarının düzenlenmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca Asgari Ücret Tespit Komisyonu aracılığıyla en geç iki yılda bir İş Kanunu gereğince 16 yaşından büyük işçiler için belirlenen bir aylık brüt ücret olarak ifade edilmektedir. (1)
31.12.2014 tarihinde toplanan Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından 2015 yılında geçerli olmak üzere yılın ilk altı ay için % 6 ikinci altı ay için ise % 6 oranında zam yapılarak, yıllık artış 6+6 olarak belirlendi. Bu artış ile birlikte yılın ilk yarısı için Asgari Ücret brüt 1.201,50 lira ikinci yarısı için de 1.273,50 lira olmuş oldu.(2)
Asgari ücretin net hesabı sonucunda işçinin eline geçen ücret gerek işveren açısından gerekse de işçiler açısından maliyet hesaplamalarında esas alındığından bu işlemlerin yapılması aşamasından bir takım karışıklıkların olması kaçınılmazdır. Söz konusu meydana gelen bu karışıklıkların önüne geçebilmek için makalemizde asgari ücret hesabı üzerinden işçinin eline geçen net ücreti ve asgari geçim indirim oranı tutarlarını hesaplamayı faydalı görmekteyiz.
Asgari geçim indirimi ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için % 50’si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10’u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5 diğer çocuklar için %5’idir.
Gelirin kısmî döneme ait olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarları esas alınır ve, bu fıkraya göre belirlenen tutar ile 103 üncü maddedeki gelir vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan oranın (%15) çarpılmasıyla bulunan tutarın 1/12 si aylık olarak işçinin ücretine yansıtılmaktadır (3)
Kısaca Asgari geçim indirimi ücretleri gerçek usulde vergilendirilen hizmet erbabının elde ettiği ücret gelirinden takvim yılı başından belirlenen 16 yaşındaki büyük işçiler için uygulanan asgari ücretinin aylık brüt tutarının;
-Mükellefin kendisi için % 50,
-Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10’u
-Çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere ilk iki çocuk için % 7,5’i
-Diğer çocuklar için % 5’i
Oranları esas alınarak hesaplanmaktadır.
Örnek; 2015 yılı Asgari Ücretin 1.201,50-TL olduğu ve Bekâr olan bir mükellefin Asgari Geçin İndirimi= 1.201,00 x % 50 x %15 formülüyle yapılacak hesaplama neticesinde 90,11-TL olarak belirlenmektedir. Bu kişinin evli olması ve çocuklarının olup olması durumuna göre yukarda belirtilen oranlar üzerinde ayrı ayrı yapılacak hesaplamaya göre belirlenmektedir.
Sosyal Güvenlik primleri açısından çalışan işçinin Brüt ücreti üzerinden % 9 oranında malullük yaşlılık ve ölüm sigortası prim, % 5 oranında Genel Sağlık Sigortası Primi olmak üzere toplam % 14 oranında, % 1 ise işsizlik primi kesilmektedir.(4)
Gelir Vergisi kesintisi de Gelir Vergisi matrahına 193 Sayılı Kanunun 103 maddesi gereği uygulanan oran üzerinde yapılan kesinti olarak ifade edilmektedir. Gelir Vergisi matrahı işçinin brüt ücretinde sigorta primi ve işsizlik primi miktarları düşürüldükten sonra geriye kalan miktardır. (5)
Sonuç olarak; işçinin brüt ücretinde yapılan kesintiler ile Asgari Geçim İndirimine göre eklenen tutar neticesinde 2015 yılı ilk altı aylık dönem için bekar bir işçinin eline aylık geçebilen net tutar aşağıda yer alan tabloda de görüleceği gibi 949,07-TL olduğu görülmektedir.
Ancak; Kapıcılar, 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 23. maddesi gereğince Gelir Vergisinden, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun (2) Sayılı Tablonun lV. bölümünün (34) numaralı fıkrası gereğince Damga Vergisinden muaf tutulduğundan tanzim edilen tablomuzda yer alan Gelir ve Damga Vergisi kesintisi yapılmamaktadır.(6)
Kaynakça:
(1) 4957 sayılı İş Kanunu 39 md.
(2) 31/12/2014 tarih ve 29222 sayılı Resmi gazete
(3) ,(5) 193 sayılı Vergi Usul Kanunun 32 ve 103 md.
(4) 5510 Sayılı Sosyal Güvenlik Kanunun 80 ve 81 md. İle 4447 sayılı İşsizlik sigortası Kanunu 49 md.
(6) http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/cgm.portal?page=asgari
Not: Makalemiz bilgi amaçlı olup herhangi bir sorumluluk kabul edilmemektedir.
Fahri Toprak VARGÜN
Ardahan Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü- Şef
