www.ardahanhaber.com.tr Ardahan’ın en çok takip edilen haber sitesinin Sahibi ve Genel Yayın Yönetmeni Özkan Karakaya’ya Kafkaslar’da yaşanan belirsizlik üzerine özel açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Korkmaz, Kars-Ardahan ve Iğdır’da 7 sınır kapısının mevcut olduğunu ve Ermenistan’la olan siyasi sorunlar ve devlet politikası bu kapıların açılmasına engel olduğunu ancak, yeni kurulacak olan sınır bölgesi üretim ve ticaret serbest alanları, İran ile Gürcistan’la olan sınır kapılarının daha aktif hale getireceğini söyledi.
KAFKASLAR'DA YAŞANAN BELİRSİZLİK ÜZERİNE
Prof. Dr. Esfender Korkmaz, Kars – Ardahan ve Iğdır’da ‘’Sınır Bölgesi Üretim ve Ticaret Serbest Alanı’’ Projesi ile ilgili yaptığı açıklama şöyle:
A) SINIR TİCARETİ VE SINIR TİCERET MERKEZLERİ YERİNE ‘’SINIR BÖLGESİ ÜRETİM VE TİCARET MERKEZLERİ‘’ KURULMALIDIR.
İhracat ve Turizm gelirlerinin azalmasının en büyük etkisi döviz ihtiyacı açısından ortaya çıkacaktır. Yabancı sermayenin de çıkması da işin tuzu-biberi olmaktadır. Sonuçta, Merkez Bankası döviz rezervleri azalmaktadır. Geçen sene 11 milyar dolar azaldı. Bu sene daha yüksek erime olabilir.
Bu sorunu geçmişteki yanlış politikalara bağlamak kolaydır. Zira o yanlışlar olmasaydı, bu günkü sorunlar da olmazdı. Ancak yeterli değildir. Önemli olan bu sorunun altından nasıl kalkacağımızı tartışmaktır.
Açıklanan Turizm paketi ve Başbakan yardımcısının önerdiği İhracata daha fazla teşvik, palyatif önlemlerdir. Rusya senden gelen mala yasak koymuşsa, tamamını teşvik versen ne olur? Kaldı ki, bu destekler kalıcı olarak sürdürülemez.
Sınır ticaretinin yaygınlaştırılması, kısmen de olsa döviz sağlamak için kalıcı bir çözüm olabilir. Elbette ki bu günkü şartlarda Güneydoğu sınırları mevcut jeopolitik sorunlar açısından sınır ticaretine uygun değildir.
Diğer kara sınır illeri, doğu ve Kuzey doğuda, Van, Ağrı, Iğdır, Kars, Ardahan, Artvin, Batıda, Edirne, Kırklareli sınır ticareti için uygun konumdadır.
Ayrıca, denizden de günübirlik sınır ticareti yapılabilir. Egeye sınır Çanakkale, Balıkesir, İzmir, Aydın ve Muğla uygun konumdadır.
Geçmiş deneyimlerden, serbest bölgeler, sınır ticareti ve sınır ticaret merkezlerinin iyi çalışmadığını biliyoruz. O zaman sınır ticaretini yeni bir yaklaşım içinde ele almamız gerekiyor: “Sınır ticareti üretim ve ticaret serbest alanları” kurmalıyız.
Önce, Serbest bölgeler, sınır Ticareti ve Sınır Ticaret merkezlerinin özellikleri ve uygulamada neden çalışmadıklarını iyi bilmek zorundayız.
1.SERBEST BÖLGELER
Türkiye de 21 serbest bölge var. Bu bölgelerde içerde uygulanan hukuki ve idari düzenlemelerin bir kısmı veya tamamı uygulanmıyor. 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu'nda bu bölgelerin kurulma amacı, ihracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmek, doğrudan yabancı yatırımları ve teknoloji girişini hızlandırmak, işletmeleri ihracata yönlendirmek ve uluslararası ticareti geliştirmeye yardımcı olmak şeklinde belirlenmiştir.
3218 sayılı serbest bölge kanununa göre 21 yerde serbest bölge uygulaması var. (1)Serbest bölge gümrük bölgesi dışında sayılmakta ve üretim ve satış yapılmaktadır.
Serbest bölgeler, tekno kentlerde, yerli ve yabancı firmalar olarak faaliyet gösteriyorlar.
Erzurum’daki doğu Anadolu serbest bölgesi iyi çalışmadı. Diğerlerinde de sıkıntı var. Özellikle yabancı sermaye yatırımları, yerli sermaye için haksız rekabet yaratmaktadır. Ayrıca vergi sorunları da bulunmaktadır.
Bizim önerdiğimiz, “sınır bölgesi üretim ve ticaret alanları” serbest bölgeler tecrübesinden sonra, alt yapı mevzuatında, bunların taşıdığı sorunları taşımayacaktır. Ancak bazı serbest bölgelerin muhafaza edilmesi de önerdiğimiz alanları etkilemeyecektir.
----------------------------------------------------------------------------------------------
2. SINIR TİCARETİ
Sınır ticareti için bakanlar kurulu kararında 12 il sayılıyor. Bu illerde hangi malların ticaret konusu yapılacağı valiler tarafından belirlenmesi gerekir. Ne var ki, akaryakıt kaçakçılığı var diye hangi malların ticaret konusu yapılacağına Dış Ticaret müsteşarlığı karar veriyor. Elbette ki uzaktan kumada ile sistem çalışmıyor.
3. SINIR TİCARET MERKEZLERİ
Gümrük sahası dışında kabul ediliyor. Bakanlar kurulu kararı ile Sınır Ticaret Merkezleri belirleniyor. Bu merkezlerde mal satılıyor, ithalat yapılıyor. Bu güne kadar yeterli performansı gösteremediler.
Sınır ticareti ve sınır ticaret merkezlerinin kaldırılması, yerine ‘’sınır bölgesi Üretim ve Ticaret Serbest Alanları ‘’ kurulması gerekir.
B) SINIR BÖLGESİ ÜRETİM VE TİCARET SERBEST ALANI
Yeni bir yaklaşım ve yeni bir altyapı mevzuatı ile kurulacak, Sınır Bölgesi Üretim ve Ticaret Serbest Alanı, geçmişte yaşanan sorunları ortadan kaldırabilir. Halen yürürlükte olan her üç uygulamada da aksama var. Bu üç uygulama bir araya getirilip, aksayan yanları da düzeltilebilir.
Yukarıda saydığımız sınır illerinde, sınır üretim ve ticaret serbest alanı kurabilir. Bu sınırlarda veya Deniz sınırı olan komşu devletlerle anlaşma yapılarak, vizesiz günübirlik girişler yapılabilir.
Kurulacak bu alan prensip olarak aşağıdaki özelliklerde olabilir.
Üretim ve toptan ve perakende satış yapılacak,
Yerleşikler dışındaki satışlar için gümrüksüz alan olacak,
Yalnızca yerli firmalar faaliyet gösterecek, (yabancı firmaların serbest bölgelerde mahzurları görülmüştür.)
Üretimde aramalı ve hammadde olarak yerli girdi kullanacak. İçerden sağlanan aramalı ve hammadden KDV alınmayacak.
Bu alanları anonim şirket çalıştıracak. (şirket valilik, ticaret, sanayi ve ziraat odaları, esnaf ve sanatkar birlikleri, tarafından kurulacak ) Zararlı sayılan mallar dışında mal sınırlaması olmayacak.
Bu alanlara, serbest bölgelere tanınan mali ve idari teşviklerin uygun olanları sağlanabilir.
C) KARS – ARDAHAN VE IĞDIRDA ‘’SINIR BÖLGESİ ÜRETİM VE TİCARET SERBEST ALANI’NIN ÖNEMİ
1960’lı yıllara kadar, Kars’ta fert başına gelir düzeyi, Türkiye ortalamasının üstündeydi... O tarihlerde İstanbul’daki vitrinleri aynen Kars’ta da bulabilirdiniz ..
O yıllarda Anadolu’nun birçok ilinden, örneğin Malatya’dan örneğin Sivas’tan İstanbul’a çok sayıda göç varken, bugünkü Kars-Ardahan ve Iğdır’dan sayılı birkaç zengin dışında göç nedir bilinmiyordu ..
Kars’ın zenginliği, yoğun hayvancılık ve özellikle bu hayvanların Rusya’ya ihraç edilmesinden ileri geliyordu...
Sonradan sınırlar kapanınca, Rusya daha ucuza hayvan üretmeye başlayınca, Kars-Ardahan ve Iğdır’ın da talihi terse döndü.
Bu gün için Sınır Bölgesi Üretim ve ticaret serbest Alanının, Kars-Ardahan ve Iğdır için çok önemli bir imkândır... Zira Iğdır’ın İran, Nahçıvan ve Ermenistan ile Kars’ın Ermenistan ile Ardahan ise Ermenistan’ın ise Gürcistan’la sınırı vardır. Ne yazık ki bu potansiyeli kullanamıyoruz.
Aslında coğrafi bölge olarak bu üç ilimizin, Kafkas ülkeleri ile kültürel bağları vardır... Halk, bu insanlarla daha kolay anlaşabiliyorlar. Bunun içindir ki sınır ticareti bu üç ilde daha kolay yapılır... Daha verimli olur.
Türkiye’de sınır ticareti ile ilgili ilk uygulama 1979 yılında başlatılmış ve Ağrı Valiliği, İran’ın Batı Azerbaycan Genel Valiliği arasında varılan mutabakat üzerine çeşitli tüketim malları verilmesine karşılık motorin, fuel-oil ve benzin alımı yapılmaya başlanmıştır.Ağrı ile Gürbulak Sınır Kapısı’ndan İran’la yapılan sınır ticareti kısa bir duraklamadan sonra 1985 yılında yeniden canlanarak komşu ülke İran’la sınır ticaretinin alanı daha da genişletilmiş ve uygulama Ağrı, Van, Hakkari illerinin, Gürbulak, Kadıköy ve Esendere kapılarında yapılır hale gelmiştir.
Bakanlar kurulunun 31 Ocak 1996 tarihli kararında iller ve sınır kapıları arasında, Iğdır, illeri sınır kapısından Nahçıvan’la, Ardahan Türkgözü kapısından Gürcistan ve diğer B.D.T. ülkeleri ile sınır ticaretinin yapılmasına da izin verilmiştir.
Bu gün özellikle akaryakıt kaçakçılığı yapılıyor diye sınır ticareti adeta rafa kaldırılmıştır. Sınır ticaretinde hangi malların alınıp satılacağının yetkisi, illerin valilerinde olması gerekirken, uygulamada dış ticaret müsteşarlığı kararlaştırıyor. Dış ticaret müsteşarlığı valilerden ihtiyaçları istiyor... Bu yolla ithal ve ihraç edilecek mal çeşidine ile ithalat ve ihracat hacmine kendisi karar veriyor... Bu durum sınır ticaretinin hacmini çok düşürüyor.
Sınır ili olmanın hem birtakım maliyetleri hem de bir takım faydaları var...
Faydaların başında, sınır ticaret imkanları geliyor...
Kars-Ardahan ve Iğdır’da 7 sınır kapısı mevcuttur. Ermenistan’la olan siyasi sorunlar ve devlet politikası bu kapıların açılmasına engeldir... Ancak, yeni kurulacak olan sınır bölgesi üretim ve ticaret serbest alanları, İran ile Gürcistan’la olan sınır kapılarının daha aktif hale getirecektir.
ARDAHAN
19 Aralık 2017 - 01:01
Güncelleme: 19 Aralık 2017 - 01:43
Prof. Dr. Esfender Korkmaz'dan önemli açıklamalar
Kars-Ardahan ve Iğdır Kalkınma Vakfı Kurucu Başkanı Prof. Dr. Esfender Korkmaz, “sınır ticareti ve sınır ticaret merkezleri yerine ‘sınır bölgesi üretim ve ticaret merkezleri’ kurulmalıdır” dedi.
ARDAHAN
19 Aralık 2017 - 01:01
Güncelleme: 19 Aralık 2017 - 01:43