Köylü çocuklarında bir çalkantı vardır. Çalışırken öyle fazla çalışır, okurken öyle can havliyle okursun ki, uzun vadede ne olacak diye düşünmezsin. Önüne bir hedef konulursa, o hedefi kısa zamanda benimser ve hırsla ona ulaşmaya çalışırsın.. Ancak, bu hedef doğruymuş veya değilmiş, sana lazım olanı buymuş veya değilmiş, bunları düşünmeye fırsat bile bulamazsın. Canını dişine takar; çalışmak gerekiyorsa herkesten çok çalışmaya, okumak icap ediyorsa herkesten daha iyi okumaya başlarsın.
Aslında köylü çocukları, şehirdeki yaşıtlarından çok daha çalışkan ruhludurlar. Buna rağmen "geride kalmakla" anılan taraf da çoğu zaman onlardır.
Ne kadar çalışkan olurlarsa olsunlar; o masum yüzlere işe yarar bir hedef çoğu zaman gösterilmez. Bazen gösterilir; ama çoğu zaman oraya ulaşacak imkanları yoktur. İmkan var diyelim, o zaman da bu yol nereye çıkar, beni nereye götürür, diye düşünmeden ne pahasına olursa olsun yola koyulurlar.
Birtakım imkanlar bulmuşsanız ve etrafınızda sizi yönlendirecek birileri olmuşsa, koştuğunuz kulvarı önde tamamlayacağınız neredeyse kesin gibidir. Çünkü size fırsatlar nadiren gelir ve çok beklemeden geri gider. O fırsatı yakaladınız mı, çölde susuz kalmış gibi sarılırsınız ona. Şehirde kimsenin kıymetini bilmediği bu fırsatı öpersiniz, koklarsınız ve onu icadı hep beklenen bir merhem gibi yaralarınıza sürersiniz.
Bilirsiniz ki bu sizin son şansınızdır; bilirsiniz ki bu sizin durmadan sızlayacağını düşündüğünüz yaranızın son ilacıdır. Siz gerçekten bir köylü çocuğuysanız fırsat geldiğinde asla kaçırmazsınız.
Peki ya kendisine imkanlar tanınmayan ve elinden tutulmayan bir köylü çocuğu iseniz.. Bu sefer de sizin önünüze hedefler koymayan, koysa bile o hedeflere ulaşacak imkanlar tanımayan toplumun karşısına; o temiz ve çalışkan ruhunuzla; müthiş bir kapıcı, on numara bir makam şoförü, eli çok temiz bir temizlikçi, yük rekortmeni bir hamal, 16 saat durmadan çalışan bir inşaat işçisi olur, yaşar gidersiniz. Her ne durumda olursa olsun köylü çocuğu başarır. Hedefi ve imkanı varsa gösterilen hedefe ulaşır, hedefi ve imkanı yoksa da, hedefsiz ve imkansız birinin başarma imkanı her ne kadarsa, işte o kadarını başarır.
Sizin o çalışkan ruhunuz, birçok maceraya davet eder sizi. Çeşitli insanlar tanır, çeşitli memleketler dolaşır, çeşitli meslekler icra edersiniz. Daha çocuk yaşta iken birden kendinizi şehirlererası bir dinlenme tesisinde, müşterisinin masasına çay bırakmaya hazırlanan bir garson olarak bulabilirsiniz.
İster bir dinlenme tesisi olsun, ister bir çay ocağı farketmez.. Çoğu zaman dikkatimi çekmiştir: Köylü çocukları şayet bir yolunu bulup garson olmuşlarsa, masaya çay bırakırken, içerisine normalin biraz üzerinde bir ses eklenmiş olarak bırakırlar.
Evet, garson köylü çocukları, çay bardağının tabağını masaya vurur. Vurur ve aslında çıkan o ses, onların ruhunu anlayabilenler için, bir çocuğun burnundan beklenmedik bir anda gelen kan gibi ürperticidir. İşte o aslında bana göre bir tabak sesi değildir. O kendisine hedef gösterilmeyişine.. gösterilse de o hedefe ulaşma imkanı tanınmayışına.. kendisinin o çalışkan ruhunun bir dinlenme tesisine terk edilmesine ağlayan iniltili bir ses gibidir.
Şehrin lüks lokantalarında iş yapıyorlarsa ne olacak? Piyasa kuralları, kurumsal pazarlama, prestij, hayat şartları, müşteri odaklı işler, nezih ortamlar, güler yüz ihtiyacı, müşteri memnuniyeti…Tüm bunlar yüzünden garson köylü çocuğu lüks bir lokantada, lüks bir otelde yemek tabağını masaya bırakırken -dinlenme tesisinin aksine- aşırı sayılabilecek bir nezaket uygular. Normalin üstünde bir nezaket. Rahatsız edecek kadar nezaket. Müşterisini mahcup edecek kadar nezaket.
Evet, garson bir köylü çocuğu kendisine fırsat verilmemesi yüzünden ya çay tabağını sertçe masaya vurur, ya da öyle şiddetli bir nezaket gösterir ki, aslında nezaketiyle küfretmesi arasında çok az bir fark kalmıştır. Karşısındakine nezaketiyle tokatlar atmaktadır ama karşındakinin olan biteni anlaması çoğu zaman imkansızdır.
Garson köylü çocuğu akşam işi bittiğinde başı yorgunluktan öne düşmüş bir şekilde evine doğru yol alır. O bu şehirdeki tek sığınağı olan zemin katına döner.. Çoğu kez zemin katına döner, demek abartı değildir.. Çünkü bu şehrin onu ilk davet ettiği parçası bu zemin kattır. Çünkü bu şehrin ona tanıdığı ilk imkan, bu küçük, bu karanlık sığınaktır, bu zemin kattır. Bu, mezarlıklarla aynı koordinatları paylaşan yaşama alanı, göç ettiği şehrin ona ilk davetiyesi sayılır.
Evet, garson köylü çocuğu, akşamları zemin katına döner, o samimi olmayan aşırı nezaket elbisesini soyunur, yüzünü buruşturur, başını eğer, çocuklarının yüzüne kendi yüzündeki buruşuklukla bakar; sonra da ya hayatı boyunca susar, ya da hayatı boyunca evde sorun çıkarır.
Bunu yaşayanlar için her iki durumun da bir anlamı vardır. Garson köylü çocuğu işten yorgun argın geldiği akşamlar, ister sürekli sessiz kalsın, ister sürekli kavga gürültü çıkarsın, her iki durumda da hayalleri yıkılan bir -zemin kat çocuğu- vardır. Adı Hülya, Fatma, Ali, Zeynep, Murat.. Her ne olursa olsun, ne fark eder, hiçbir şey… Onlar geceleri herkesin uyduğu sıralarda, çatı katlarındaki güvercinlerin iniltileri gibi ağlarlar.. Kaldırıma sıfır camlarından geçen mutlu ailelere bakar, ağlarlar. Üst katlardan yılın belli dönemlerinde gelen elbiselere sarılır, ağlarlar. Babalarının yenilgilerine, annelerinin yorgunluğuna, etrafa muhtaç oluşlarına, sürekli yardım edilen durumunda oluşlarına ağlarlar.
Ama yine de zemin katta çocuklar, benzeri kolay bulunmayan çiçekler gibidir. Onları kokladığınızda hayatın birçok farklı kokusunu birlikte içinize çekmiş olursunuz. Onları kokladığınızda bir şehre alışamamanın kokusunu, onları kokladığınızda okullarda ezik ezik oturmaların kokusunu, arkadaşlarına kötü olan durumları belli etmemenin kokusunu, apartmanın üst katlarından gelen eski giyeceklerin üzerindeki kokusunu, şehir ve köy arasında sıkışmış kalmış ama ikisine de ait olamayan anne ve babasının kokusunu alabilirsiniz.
Bu hayatın hem yenilmişleri hem de kazananlarıdır bu zemin kat çiçekleri. Yenilmişlerdir çünkü onların bir parçası olan babaları da yenilmiştir. Kazanmışlardır çünkü fırsatları kaçırmama kabiliyeti de onlara babalarından kalmıştır. Ben zemin katlardan böylesi birçok çiçek tanıdım. Sizin de gözünüzde mutlaka canlanmıştır bu ciğerpareler..
Okullarında başarılıdırlar bu zemin kat çiçekleri. Halden anlarlar. Çocuk yaşta olsalar da dert ortağıdırlar. Kimseyi incitmezler. Evlerinden dışarı problem sızdırmazlar. Dilencilerle konuşurlar. Özürlüler için yardım toplarlar.
Arkadaşlarının ödevlerini onların yerine yaparlar. Kendi dertlerini kimse bilmez ama dertli birini gördüklerinde oturur onunla ağlarlar. Siz de tanıyorsunuz muhakkak, resim iyice netleşti değil mi?
9 yaşında, 10 yaşında veya daha büyük, daha küçük hiç fark etmez. Geceyi aç geçirenseler de gündüzleri okullarında kimseye sezdirmezler. Sürekli tok görünürler, sürekli “var” derler, sürekli “yedim geldim” derler. “Hayır vermeyin, istemiyorum, bizde de var ama ben giymiyorum” derler ama.. aslında muhtemelen o an açtırlar veya o giysi de evlerinde hiç olmamıştır, ama bunu saklarlar. “Ne için?” diye soranlarınız olursa, keşke “ne zamana kadar” diye sorularını değiştirseler. Sahi, ne zamana kadar saklarlar.. Sonsuza kadar.
Evet, biz köylü çocuklarında bir çalkantı vardır. Bir hedefin varsa durmadan çalışır, ona mutlaka ulaşırsın. Ama bir hedefin yoksa, senin hayatında, çocuklar apartman boşluklarında ağlarlar. Dinlenme tesislerindeki bardakların tabakları sürekli masaya çarpar. Eve yüzündeki buruşuklukla dönenler olur. Ya hayatını boyunca susarlar onlar ya da hayatı boyunca kavga çıkarırlar. Bir hedefin yoksa evlerin köşelerinde kırılgan zemin kat çiçekler açar. Sizin yenilginize bakıp, sizin görmediğiniz, kimsenin olmadığı zamanlarda gizli gizli ağlarlar.