Ticaret ve serbest meslek mensupları ile kurumların ticari kazanç ve serbest meslek kazancı sahiplerinin kiraladıkları binek otomobillerine (Rent A Car) ilişkin kira, yakıt, bakım, onarım giderleri Gelir, Kurumlar ve Katma Değer Vergileri uygulamasında gider olarak kazançlarından indirilmektedir. 2020 Yılında yapılan düzenlemeye göre; bu giderlerin %70’i gider olarak kabul edilmekte, %30 ise kabul edilmemektedir. Halkta her türlü kısıtlama ve aşırı vergilemeyi öngören iktidar, yanlısı siyaset, bürokrat ve iş çevrelerine ise ne yazık ki dokunamıyor!
YASAL DÜZENLEMENİN 2025 YILI UYGULAMASI
Yasal düzenleme, 5/12/2019 Tarih ve 7194 Kanunla yapıldı. 01.01.2020 vergileme döneminden beri uygulanmaktadır. Düzenleme göre; faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere, kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerinin her bir kiralanan araca ilişkin 2024 vergileme dönemi için aylık 26.000 TL olarak uygulanmakta olan rakamın yeniden değerleme oranında artırılarak 2025 vergileme dönemi için her bir kiralanan otomobil için aylık 37 Bin 500 TL, olarak uygulanacaktır.
Kiralama yoluyla ticari veya mesleki faaliyette kullanılan binek otomobillerinin; kiralama gideri dahil, tamir, bakım, yakıt, sigorta ve benzeri cari giderlerinin en fazla %70’i ticari, mesleki veya kurum kazançlarından indirilecektir.
İndirimi kabul edilmeyen %30’u ticari ve kurum kazançları için kanunen kabul edilmeyen gider olarak ilgili hesaplarda izlenecektir. Mesleki kazançlarda kanunen kabul edilmeyen uygulama olmadığından yalnızca giderin %70 indirilecek, %30 ise dikkate alınmayacaktır.
İNDİRİLEMEYEN %30 GİDERİN KDV’Sİ DE İNDİRİLMEZ
Katma Değer Vergisi Kanunu’na göre; Gelir ve Kurumlar Vergisi yönünden kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen Katma Değer Vergisi, hesaplanan katma değer vergisinden indirilememektedir.
Bu kapsamda, binek otomobillerin kiralanması durumunda, kira bedellerinin ilgili yıl için belirlenen azami tutarı aşan kısım gider yazılmamaktadır. Bu durumda anılan miktarı aşan Katma Değer Vergisi de gider yazılamayacaktır. Konuyu kısa bir örnekle somutlaştıralım.
Mevzuat kitap basım, yayın ve dağıtım işleri ile ticari faaliyet yapan (A) Limited Şirketi 2025 Yılı Ocak Ayı içinde (B) Rent A Car A.Ş’den katma değer vergisi hariç 40.000 TL’ye bir binek otomobil kiralamış, %20 oranında 8.000 TL de KDV ödemiştir. Buna göre, mükellef (A) bu binek otomobil kiralamasını defter ve belgelerinde aşağıdaki gibi işlem yapacaktır.
40.000 TL otomobil kira bedelinin 37. 500 TL’sini gider yazabilecek, 2.500 TL’yi ise kanunen kabul edilmeyen gider (KKEG) olarak kayıtlarında gösterebilecektir. KDV’nin ise 37.500 TL*%20= 7.550 TL’yi indirim konusu yapabilecektir. Hesaplanan indirilemeyen KDV (40.000 TL – 37.500=2.500) *%20= 500 TL olarak hesaplanacaktır. Böylece; toplam KKEG (40.000 – 37.500) 2.500 + 500 TL = 3.000 TL kayıtlarda gösterilecektir.
BANKA VE SİGORTA ŞİRKETLERİNİN DURUMU
Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 17/4-e Maddesiyle, Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi kapsamına giren işlemler ile sigorta aracılarının sigorta şirketlerine yaptığı sigorta muamelelerine ilişkin işlemleri Katma Değer Vergisinden istisna edilmiştir.
Düzenlemeye göre banka ve sigorta şirketleri ile sigorta aracılarının 37.500 TL’ye kadar olan kiralama yani rent a car giderleri kazançtan indirilebilecektir. Banka ve sigorta şirketleri ile sigorta aracıları aylık KDV hariç 37.500 TL binek otomobil kirasını gider olarak kazançlarından indirebilirken kira bedeline ilişkin (37.500 *%20)= 7.500 TL KDV’yi ise indirim konusu yapamayacaklardır. Banka ve sigorta şirketleri ile sigorta aracıları için bir örnekle konuyu daha da somut hale getirelim.
(X) Bankası tarafından 50.000 TL Aylık bedelle lüks bir binek otomobili kiralanmış, 10.000 TL’de KDV ödenmiştir. 50.000 TL’nin 37.500 TL’sini aylık olarak kurum kazancından indirebilecek, 12.500 ise KKEG olarak kayıtlarında izleyebilecektir. 12.500 TL KKEG isabet eden KDV ise 12.500*0.20= 2.500 TL’ de KKEG olarak hesaplarda izleyebilecektir. Böylece fiilen 12.500 + 2.500 = 15.000 TL KKEG olacaktır.
BİR YILDAN FAZLA SÜRELİ KİRALAMALAR
Kiralama işlemleri için getirilen kısıtlama aylık olarak düzenlenmiştir. Yeniden değerleme uygulaması da bu işlemler için yıllık olarak uygulanmaktadır. Bu nedenle, kiralama giderlerine ilişkin aylık gider kısıtlamasının uygulanmasında, kira ödemesine tekabül eden ayın içinde bulunduğu yıl için tespit olunan tutar dikkate alınmaktadır. Bir yıldan fazla kiralamaları kısa bir örnekle anlamaya çalışalım.
Öreğin; yaş meyve sebze ihracatı yapan (A) işletmesi Ocak 2025 Tarihinden başlayarak 2 yıl için aylık 60.000 TL olmak üzere 24 ay için 1.440.000 TL, peşin olarak ödenmiştir. Mükellef (D), söz konusu araç için 2024 takvim yılına tekabül eden aylık kiralama bedeli için aylık 37.500 TL’yi gider yazabilecek 22.500 TL’yi ise KKEG olarak defterlerinde izleyebilecektir.
GÜNLÜK BİNEK OTOMOBİL KİRALAMASINDA GİDER KISITLAMASI
Binek otomobillerin günlük şekilde kiralanmasında gider kısıtlaması, günlük kiralama bedelinin hesaplanması suretiyle uygulanacaktır. Kiralama giderlerine ilişkin günlük gider kısıtlamasının uygulanmasında, kiralamanın yapıldığı tarihte gider olarak dikkate alınabilecek aylık azami kiralama giderinin o ayın gün sayısına bölünmesiyle elde edilecek tutar dikkate alınacaktır.
Örneğin, meyve ve sebzelerin toptan ticareti ve ihracatı ile uğraşan Kurumlar Vergisi mükellefi (A) A.Ş. 5 Ocak 20 Ocak Tarihleri arasında gün için bir adet binek otomobili günlük olarak 10.000 TL ile kiralamıştır.
Binek otomobil kiralaması günlük şekilde yapıldığından kiralama gideri kısıtlamasında günlük bedel uygulanacaktır. Günlük bedelin tespitinde ise o yıl için belirlenen ve gider olarak dikkate alınabilecek azami kiralama bedelinin, kiralamanın yapıldığı tarihteki ayın, gün sayısına bölünmesiyle elde edilecek tutar dikkate alınacaktır.
Kiralama Ocak Ayı içinde yapıldığından, 2025 Yılı için belirlenen ve kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecek aylık azami kiralama gideri olan 37.500 TL, Ocak Ayının gün sayısı olan 30’a bölünerek gider olarak dikkate alınabilecek günlük azami kiralama bedeli bulunacaktır.
Buna göre, mükellefin binek otomobil kiralamasına ilişkin olarak dikkate alacağı gider tutarı aşağıdaki gibi olacaktır. İndirilebilecek gider 37.500 TL/30 Gün= 1.250 TL Günlük indirebileceği miktar bulunur. Bu rakamı da 20 gün ile çarptığımızda; 1.250 TL*20 Gün= 25.000 TL olarak bulunur. 20 Gün için 200.000 TL ödendiği için, bunun 25.000 TL’si gider yazılabilecek 175.000 TL ise gider yazılamayacak yani KKEG olarak kayıtlarda gösterilecektir.
SERBEST MESLEK ERBABI TARAFINDAN PEŞİN ÖDENEN KİRA GİDERİNDE KISITLAMA
Serbest meslek kazancının tespitinde hasılat yönünden geçerli olan tahsil esası giderler yönünden de geçerlidir. Tahsil esasına göre gelir ve giderler tahakkuk ettikleri dönemde değil tahsil edildikleri ve ödendikleri dönemde dikkate alınmaktadır. Serbest meslek erbabı tarafından kiralanan binek otomobillerde gider kısıtlaması uygulamasında ödemenin yapıldığı dönemde geçerli olan kira bedeli tutarı dikkate alınacaktır.
Yıl sonunda vergi, harç ve bunların ceza, zam ve gecikme faizleri de en az yeniden değerleme oranında artırılacak. Bazıları artırıldı, bazıları da açıklanmak üzere. Asgari ücreti açıklamakta kıvranan iktidarın, CHP Maraş Milletvekili Ali Öztunç’un bütçe görüşmeleri üzerinde yaptığı konuşmada belirtiği üzere; Kamu-Özel İş Birliği (KÖİ) yani köprü, hastane ve hava alanları projeleri için 202 Milyar 300 Milyon TL ödeyecektir. Böylece 2025 Bütçesi varlıklılara nimet, yoksullara ise külfet getiren bir bütçedir.
